مباني نظري و پيشينه پژوهش ویژگی های شخصیتی
ویژگی های شخصیت :
ارگانيسم انسان ويژگيهاي متفاوت از ساير گونه ها دارد ، و اين تفاوتها درمطالعه شخصيت ، اهميت خاصي پيدا مي كند . رفتار انسان اغلب علل گوناگون دارد و مي تواند از فردي به فردي ديگر تغيير كند ؛ حتي اگر رفتار مورد مشاهده يكي باشد ، افراد مختلف مي توانند از رفتاري يكسان ، درك متفاوتي داشته باشند و همان رفتار مي تواند به دلايل مختلفي از افراد سر بزند . اين پيچيدگي همچنين به دلايل اين است كه رفتارها نه تنها از شخصيت افراد بلكه از موقعيت ها و شرايط و چه بسا از تناسب ويژگيهاي شخصيتي با اين موقعيتها و شرايط ، ناشي شده ، قوت و ضعف هايي را بدنبال دارد ( گروسی ، 1380 ).
شخصیت از دیدگاه های مختلف مورد بررسی قرار گرفته و هر یک آن را بر اساس چارچوب رویکرد مربوط به خود تعریف کرده اند ، از جمله گوردون آلپورت ( 1937 )، یعنی کسی که به نظر بسیاری بنیان گذار مطالعات نوین شخصیت است ، شخصیت را بدین گونه تعریف کرده است . سازمان پویایی از سیستم های روان ـ تنی فرد است که رفتارها و افکار خاص او را تعیین می کند . گیلفورد ( 1959 ) یکی دیگر از محققان معروف ، شخصیت را بدین گونه تعریف کرده است ، شخصیت عبارتند از : الگوی منحصر به فرد صفات شخصیتی است ( راس3 ، 1992 ؛ به نقل از صداقت ، 1390 ).
روان شناساني چون کتل4 ، فرنچ5 و گیلفورد ، دست به روی رگه هایی از شخصیت گذاشته اند و سعی کرده اند از مجموع خصایص انسانی جدولی تحت عنوان رگه های عمومی شخصیت در زمینه های متفاوت انگیزش ها ، عوامل مرتبه دوم و عوامل مزاج فراهم نمایند . گیلفورد فرمول بسیار قاطعی را در این مورد پیشنهاد کرده است که بر حسب آن شخصیت یک فرد به منزله ی یک منظومه ی تخصصی رگه هاست ( به نقل از خردمندزاده ، 1390 ).
روان شناسان شخصيت مدتي طولاني از اين حقيقت رنج برده اند كه نوعي اختلاف نظر كم و بيش مستمر درباره ي اين كه شخصيت را چگونه مي توان تعريف كرد وجود داشته است . برخي افراد كه در اين زمينه مطلب مي نويسند سعي كرده اند با ناديده گرفتن مسئله با آن برخورد كنند و چنين وزوز كنند كه خوانندگان شان متوجه نخواهند شد كه نوشته هاي آن ها تعريفي را كم دارد . افراد ديگري كه در اين مورد دست به قلم مي برند چند تعريف واگرا نقل مي كنند به نشانه اين كه واقعاً روشن نيست كه شخصيت چيست . با اين حال برخي ديگر به اين گفته بسنده كرده اند كه شخصيت متشكل از هر چيزي است كه آزمون هاي شخصيت آن را مي سنجند يا هر چيزي كه نظريه پردازان شخصيت تصميم مي گيرند كه توجه خود را به آن معطوف سازند ( كارور1 و شاير2 1996 ). با اين وجود ، وقتي كه كلمه شخصيت به كار برده می شود شايد دلايل زير مهم باشد :
